Pagina's

4 september 2007

Colum McCann - Zoli




Wie? Colum McCann (Ierland, 1965) schrijft romans en doceert creatief schrijven in New York.

Wat? Biografie van een verstoten zigeunervrouw.

Genre: roman

Sterren: ****


Hij wil zeggen dat hij hier is vanwege Zoli, wat weten jullie van Zoli, ze is hier in de buurt geboren, zigeunerin, dichteres, zangeres, communiste ook, partijlid, ze reisde ooit samen met harpspelers, was uitgestoten, kennen jullie haar naam, hebben jullie haar muziek gehoord, Wij zingen om het dode gras weer op te fleuren, hebben jullie haar meegemaakt, wordt er nog over haar gesproken, Uit wat stuk is en gebarsten, maak ik weer wat nuttigs, was de banvloek over haar uitgesproken, werd ze vergeven, heeft ze sporen nagelaten, Ik zal niet, nee, nooit de kromme vinger recht noemen, vertelden jullie vaders verhalen over haar, zongen jullie moeders haar liederen, heeft ze ooit terug mogen komen?


Recensie: Colum McCann lijkt zich te gaan toeleggen op biografieƫn. Eerder beschreef hij in indrukwekkend proza het leven van de Russische danser Noerejev (Danser, 2004), nu verdiept hij zich in dat van een Roma-vrouw, Zoli Novotna. Het boek is losjes gebaseerd op het levensverhaal van de zigeunerdichteres Papsuza.

Zoli begint met het bezoek van een journalist aan een zigeunerkamp in Slowakije, in 2003. De man vraagt naar Zoli. Over zulke dingen praten wij niet, krijgt hij als antwoord. Zoli werd namelijk uit de Roma-gemeenschap gezet wegens meeheulen met de vijand, zo blijkt uit de volgende hoofdstukken. Eerst gaan we terug naar het begin van de Tweede Wereldoorlog, toen de zigeuners het in Slowakije - op dat moment een satellietstaat van nazi-Duitsland - slechts een fractie minder hard te verduren kregen dan elders in Europa. Daarna kwam de communistische tijd, waarin de Roma werden gerehabiliteerd en Zoli's liederen en gedichten opeens immens populair waren. We volgen op dat moment het relaas van een Ierse journalist, een belangrijke figuur in Zoli's leven, en helaas ook een van de oorzaken van haar verbanning. Zoli slaat op de vlucht, pogend haar liederen, die haar zoveel ongeluk brachten, te vergeten.

Het mooie aan Zoli is vooral het prachtige proza: sierlijke, fraaie volzinnen, welhaast poƫtisch van aard. Heel ontroerend ook hoe Zoli uiteindelijk toch haar plaats vindt, aan de zijde van een man, een niet-Roma, en hoe ze met melancholie die jaren beschrijft aan haar intussen ook al volwassen dochter. Toch blijft Zoli gebukt gaan onder haar Roma-verleden, noodgedwongen afgesloten, maar evengoed voortlevend in haar oude liederen en gedichten, die nog steeds weerklinken in haar hoofd.

Links: McCanns eigen site - wikipedia - recensies van Het Parool en vitaal.nl - auteurspagina bij De Harmonie
Google Maps: Zoli op de wereldkaart

Zoli van Colum McCann - de oorspronkelijke titel luidt eveneens Zoli - werd uitgegeven bij De Harmonie en Manteau in de zomer van 2007, vertaald uit het Engels door Frans van der Wiel. 325 pagina's, isbn 9789022321157 (B) en 9789061697978 (NL).

Geen opmerkingen: