Pagina's

25 januari 2015

Javier Cercas - Anatomie van een moment



Ik kan natuurlijk niet beloven dat alles wat ik nu ga vertellen waar is, maar ik kan wel verzekeren dat het gedrenkt is in waarheid en vooral dat ik met wat nu volgt de waarheid niet dichter had kunnen benaderen of verbeelden dan ik heb gedaan.

****

Het is Alessandro Baricco die me op het spoor zette van dit boek in Een bepaald idee van de wereld. 'Een geniaal boek', schrijft hij. 'Cercas heeft een gigantisch talent, maar een tijdlang raakte hij (...) op drift in die Bermudadriehoek: hij begon met het schrijven van een roman, maakte die af, gooide hem weg.' Het verhaal liet zich niet in fictie gieten. Cercas zelf, in Anatomie van een moment: 'Zodoende besloot ik dit boek te schrijven. Een boek dat vóór alles - het is maar het beste om het van meet af aan te erkennen - een deemoedige getuigenis is van een mislukking: niet in staat te verzinnen wat ik weet over de 23ste februari, om zo door middel van fictie licht te werpen op haar realiteit, heb ik erin berust de gebeurtenissen te vertellen.'

Bovenop die bijzondere ontstaansgeschiedenis komt het fascinerende verhaal van de 23ste februari 1981, oftewel 23-F. Je kan het filmpje bekijken op youtube: in wat op slecht amateurtheater lijkt beklimt een stevig besnorde militair, een clowneske steek op het hoofd, de trappen van het Spaanse parlement, een pistool in de hand. Het zijn beelden van een staatsgreep, bittere ernst dus, en nog niet eens zo lang geleden in een land dat nu een stabiele EU-lidstaat is.

Het zijn de jaren na de dood van generaal Franco. Hij heeft koning Juan Carlos op de troon gezet, die op zijn beurt Adolfo Suárez tot premier heeft benoemd om komaf te maken met het franquisme en het land om te vormen tot een democratie. Suárez slaagt wonderwel en wint zelfs de eerste vrije verkiezingen. Maar op het moment van 23-F is hij al aangeschoten wild. De militairen beseffen dat ze in de luren zijn gelegd door een man die ze als een van hen beschouwden, de ETA voert een politiek van aanslagen en moorden, het volk mort en zelfs de koning begint te twijfelen.

Dat alles leidt tot die vertoning in het parlement, met slechts drie mannen die openlijk weerstaan aan de coupplegers: Suárez zelf, zijn vicepremier en de leider van de communisten. De anatomie van een moment beschrijft dat ene moment waarop Suárez, gezeten in zijn premierstoel, achterover leunt terwijl de kogels rond zijn oren fluiten en bijna alle parlementairen zijn weggedoken onder hun stoelen. Maar vooral ook is dit het verhaal van het ontstaan van een democratie, met vallen en opstaan,  eigenhandig geboetseerd door een politicus die daar weinig dank voor in de plaats kreeg.

Anatomie van een moment van Javier Cercas - oorspronkelijke titel Anatomia de un instante - verscheen bij De Geus in 2011, vertaald uit het Spaans door Jos den Bekker.
539 blz, isbn 9789044515992

Geen opmerkingen: